Νησί της Εύβοιας

Η περιοχή της Χαλκίδας βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο μιας και περιλαμβάνει τον πορθμό του Ευρίπου, τη στενή λωρίδα θάλασσας που ενώνει τον Βόρειο με τον Νότιο Ευβοϊκό κόλπο. Η ονομασία της πόλης οφείλεται στη παρουσία κοιτασμάτων χαλκού που ανακαλύφθηκαν στην ευρύτερη περιοχή κατά τη διάρκεια των Γεωμετρικών Χρόνων. Σύμφωνα με μια άλλη ετυμολογική ερμηνεία, η ονομασία υποδηλώνει την παρουσία εργαστηρίων επεξεργασίας χαλκού, και όχι κοιτασμάτων.

Τα πρώτα ίχνη κατοίκισης της περιοχής ήταν κατά τη διάρκεια της Παλαιολιθικής εποχής, αλλά ο πρώτος σημαντικός οικισμός δημιουργήθηκε γύρω στο 3000 π.Χ., κατά την αρχή της Νεολιθικής Εποχής. Ο πρώτος αυτός οικισμός ήταν χτισμένος στη βόρεια πλευρά της σημερινής πόλης, στη περιοχή της Μάνικας. Κατάφερε να επιβιώσει για πάνω από 1000 χρόνια, ενώ όπως αποκάλυψαν ανασκαφές, ήταν μια πόλη με μεγάλα οικοδομικά τετράγωνα, οδικές αρτηρίες και οικίες. Οι οικίες ήταν αψιδωτές, ισόγειες ή με όροφο, ενώ διέθεταν ιερό, εστία και πηγάδι.

Κατά τη διάρκεια των Μυκηναϊκών Χρόνων, η πόλη είναι ναυτική δύναμη, όπως αποδεικνύεται από τον ονομαστό "Νηών Κατάλογο", τον κατάλογο του Ομήρου που ανέφερε ότι η Χαλκίδα έστειλε 40 πλοία, τα οποία οδήγησε ο βασιλιάς Ελεφήνορας. Επίσης ο Όμηρος κάνει αναφορά και στους Άβαντες, μυθικό πολεμικό φύλο το οποίο πιστεύεται ότι ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού. Στα Γεωμετρικά Χρόνια η πόλη ακμάζει, ενώ μαζί με την Ερέτρια είναι οι δύο μεγάλες δυνάμεις του νησιού. Η ανάπτυξη της πόλης οδηγεί στην αύξηση του πληθυσμού και τελικά στον αποικισμό με την ίδρυση πολλών σημαντικών πόλεων στον ελλαδικό χώρο, κυρίως στη Χαλκιδική και στο Βόρειο Αιγαίο, αλλά και στη Δύση.

Στα αρχαϊκά χρόνια, το σημαντικότερο γεγονός υπήρξε ο Ληλάντιος Πόλεμος ή πόλεμος του Ληλάντιου Πεδίου, μεταξύ της Χαλκίδας και της Ερέτριας. Ο πόλεμος για την κυριαρχία του Ληλάντιου Πεδίου ήταν μακροχρόνιος. Αν και δεν μας είναι αρκετά γνωστά, πιστεύετε ότι νικητής βγήκε η Χαλκίδα. Αυτό που είναι γνωστό, είναι ότι ο πόλεμος εξασθένησε και τις δύο πόλεις, με αποτέλεσμα να πέσουν σε περίοδο παρακμής, χάνοντας την εμπορική τους δύναμη και τον πρωταγωνιστικό τους ρόλο.

Τα Κλασικά Χρόνια, βρήκαν τη Χαλκίδα αρκετά δυνατή. Βοήθησε στον πόλεμο κατά των Περσών με τη συμμετοχή της στις ναυμαχίες του Αρτεμησίου και της Σαλαμίνας, αλλά και στη μάχη των Πλαταιών. Συμμετείχε στην Α' Αθηναϊκή Συμμαχία ενώ η προσπάθεια της να αποσπαστεί είχε ως αποτέλεσμα την κατάληψή της από τους Αθηναίους. Τα χρόνια που ακολουθούν τους Πελοπονησιακούς Πολέμους είναι αρκετά ταραγμένα. Τότε δημιουργήθηκε και το Κοινό των Ευβοέων, μια συμμαχία μεταξύ των μεγαλύτερων πόλεων της Εύβοιας, με κοινή εξωτερική πολιτική και κοινό νόμισμα. Το Κοινό διαλύθηκε με την έλευση των Μακεδόνων.

Κατά τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. και αφού οι ελληνικές πόλεις είχαν ενοποιηθεί από τους Μακεδόνες, η πόλη συνέχισε να αναπτύσσεται. Το 323 π.Χ. ήρθε στη Χαλκίδα ο Αριστοτέλης, γνωστός φιλόσοφος από τα Στάγειρα Χαλκιδικής. Η μητέρα του, η Φαιστίς, ήταν Χαλκιδαία και είχε βρεθεί στα Στάγειρα με Χαλκιδείς αποίκους. Πέθανε τον επόμενο χρόνο, στο σπίτι της μητέρας του, από στομαχικό νόσημα. Ο μύθος θέλει να αυτοκτονεί, όταν δεν μπόρεσε να εξηγήσει το φαινόμενο του πορθμού του Ευρίπου.

Το 200 π.Χ. η πόλη καταστράφηκε από τον Ρωμαίο στρατηγό Γάιο Σουλπίκιο Γάλβα, ενώ το 146 π.Χ. η πόλη επανιδρύεται, όπως έγινε και με άλλες πόλεις όταν οι Ρωμαίοι κατέκτησαν ολοκληρωτικά την Ελλάδα. Τα χρόνια της Ρωμαϊκής κυριαρχίας, η Χαλκίδα ακμάζει ενώ έχει την αδιαμφισβήτητη κυριαρχία στο νησί.

Κατά τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων, η πόλη μεταφέρεται πιο κοντά στη θάλασσα, στη θέση που βρίσκεται μέχρι και σήμερα. Στα χρόνια του Ιουστινιανού, η πόλη οχυρώθηκε και κατάφερε να επιζήσει από τις αραβικές επιδρομές του 7ου αιώνα. Καθόλη τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων υπήρξε σημαντικός εμπορικός σταθμός ώσπου καταστράφηκε από τον Ρόγηρο της Σικελίας το 1146.

Το 1204, με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, η Εύβοια δόθηκε ως τιμάριο στον φλαμανδό ιππότη Jacques d' Avesnes, ενώ αργότερα χωρίστηκε σε τρία μέρη και το καθένα δόθηκε σε λομβαρδούς ιππότες της οικογένειας των Delle Carceri και Percorari. Αυτοί ήταν οι ονομαστοί τριτημόριοι. Τα χρόνια της Φραγκοκρατίας η πόλη ονομάζεται Νεγροπόντε (Negroponte) που σημαίνει μαύρη γέφυρα. Είναι χρόνια ακμής για τη πόλη, λόγω του ανεπτυγμένου εμπορίου, αλλά και από την κατεργασία της πορφύρας. Σταδιακά η εξουσία της Εύβοιας πέρασε στη Βενετία και ο βάϊλος διοικούσε το νησί. Μετά την ανακατάληψη μάλιστα της Κωνσταντινούπολης το 1261, ο λατίνος πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης εγκαταστάθηκε στη Χαλκίδα. Η Χαλκίδα παρέμεινε στα χέρια των Ενετών έως και το 1470 οπότε και ο Μωάμεθ ο Β' κατέκτησε την πόλη για λογαριασμό των Τούρκων.

Κατά τη περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Χαλκίδα (Εγριμπόζ όπως ονομαζόταν) ακολούθησε τη μοίρα των υπόλοιπων ελληνικών πόλεων. Υπήρξε συχνός στόχος πειρατών, ενώ το 1688 πολιορκήθηκε από τον Βενετό ναύαρχο Μοροζίνι χωρίς αποτέλεσμα. Κατά την ελληνική επανάσταση το 1821, παρά το γεγονός ότι έγιναν αρκετές μάχες, οι Τούρκοι δεν επέτρεψαν την ολοκληρωτική απελευθέρωσή της, έως και τις 7 Απριλίου 1833, οπότε και παραδόθηκε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.

Κατά την ελληνική επανάσταση το 1821, έγιναν πολλές αποτυχημένες προσπάθειες για την κατάληψή της. Στις 3 Φεβρουαρίου 1830 υπογράφηκε το πρωτόκολλο του Λονδίνου, σύμφωνα με το οποίο η Εύβοια θα παίρναγε στα χέρια των Ελλήνων. Λόγω διαφωνιών στις διαπραγματεύσεις για την αποζημίωση, η πραγματική απελευθέρωση της Εύβοιας πραγματοπιήθηκε στις 7 Απριλίου 1833, οπότε και παραδόθηκε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Μετά την απελευθέρωση, άρχισε να αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς. Ήδη από το 1835 ήταν ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της χώρας.

Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων είχε έντονη δράση το Σύνταγμα Πεζικού Χαλκίδας με τον ταμγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου ο οποίος βγήκε νικητής στη μάχη του Μπιζανίου για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων.