Νησί της Εύβοιας

Ο ναός του Δαφνηφόρου Απόλλωνα βρίσκεται στην Ερέτρια, στην κεντρική Εύβοια. Είναι ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μνημεία της Εύβοιας αν και σήμερα δεν έχουν απομείνει πολλά από τον ναό που στόλιζε την περιοχή στην αρχαιότητα. Μαζί με τον περίβολό του αποτελούσε το ιερό τέμενος του Απόλλωνα και το θρησκευτικό κέντρο της αρχαίας Ερέτριας. Τα διαφορετικά στάδια του ναού του Δαφνηφόρου Απόλλωνα ανασκάφηκαν μεταξύ των ετών 1899-1910 από τον Κ. Κουρουνιώτη. Έρευνες έγιναν επίσης από την Ι. Κωνσταντίνου και από την Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή.

Ο ναός πρωτοκατασκευάστηκε την Γεωμετρική Περίοδο. Πρόκειται για εκατόμπεδο αψιδωτό, και είναι ο αρχαιότερος σύμφωνα με τον Όμηρο. Δίπλα του βρίσκεται το δαφνηφορείο, που αποτελεί το αρχαιότερο αψιδωτό κτίσμα στην Ερέτρια. Στο κέντρο του χώρου διατηρήθηκαν οι πήλινες βάσεις που κρατούσαν τους κορμούς της δάφνης και στήριζαν τη στέγη.

Στις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ., ένας νέος ναός οικοδομήθηκε πάνω στον ήδη υπάρχοντα. Ο νέος ναός ήταν και αυτός εκατόμπεδος αφιδωτός. Ήταν ο μόνος ναός της Εύβοιας, μαζί με αυτόν της Αρτέμιδας στην Αυλίδα, που ήταν ιωνικής τεχνοτροπίας. Και αυτός, όμως, ο ναός , επιχώθηκε με τη δημιουργία νέου ναού στην θέση του.

Ο νέος ναός που οικοδομήθηκε ήταν ο λαμπρότερος όλων. Δεν είμαστε σίγουροι ότι είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή του όταν οι Πέρσες τον κατέστρεψαν, το 490 π.Χ. Ήταν ένας δωρικός περίπτερος ναός με 6 κίονες στην στενή πλευρά του και 14 στην μακρύ του. Μετά την καταστροφή του, ο ναός επιδιορθώθηκε και συνέχισε να λειτουργεί ως και το 198 π.Χ., οπότε και καταστράφηκε εκ νέου από τους Ρωμαίους. Από εκείνη τη στιγμή ξεκίνησε η σταδιακή του εγκατάλειψη, ως και τον 1ο αιώνα π.Χ. όπου ερημώθηκε εντελώς.

Στον ναό του Δαφνηφόρου Απόλλωνα τελούνταν τα Δάφναια ή Δαφνηφόρια. Τελούνταν κάθε οχτώ χρόνια και γινόταν σε ανάμνηση του καθαρμού του Απόλλωνα μετά το φόνο του Πύθωνα. Κατά τη διάρκεια τους γίνονταν θυσίες με χορούς, ενώ τα παιδιά φόραγαν στεφάνια από δάφνη και τραγούδαγαν τα "δαφνηφορικά". Στα Δάφναια έπαιρναν μέρος προσκυνητές από όλη την Ελλάδα.

Από το γλυπτό διάκοσμο του ναού δεν σώζονται πολλά. Σώζονται τμήματα της ανάγλυφης παράστασης που κοσμούσε το δυτικό αέτωμα, όπου εικονιζόταν η Αμαζονομαχία, όπου κεντρική θέση είχε η Αθηνά, από την οποία σώζεται ο κορμός με το γοργόνειο στο στήθος. Δείγμα εξαιρετικής τέχνης είναι και το σύμπλεγμα του Θησέα με την Αντιόπη, το οποίο εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χαλκίδας. Τα γλυπτά αποδίδονται στον σπουδαίο Αθηναίο γλύπτη, Αντήνορα. Στην περίοδο όπου ο ναός καταστράφηκε από τους Πέρσες, πιθανόν να ανήκει εναέτιο γλυπτό με παράσταση Αμαζόνας, όπου εκτίθεται σε μουσείο της Ρώμης. Εκμαγείο του γλυπτού εκτίθεται στο μουσείο της Ερέτριας.