Νησί της Εύβοιας

Ο Ιερός Ναός της Αγίας Παρασκευής είναι ένα από τα ωραιότερα μνημεία της Χαλκίδας. Εικάζεται ότι στη θέση του σημερινού ναού, ήταν αρχαίο ιερό του Δία. Την Βυζαντινή περίοδο, για καθαγιασμό του χώρου και την εξάλειψη των εθνικών, χτίστηκε με υλικό από το προϋπάρχον ιερό, η παλαιοχριστιανική εκκλησία της Παναγίας της Περίβλεπτου.

Πρόκειται για μια μεγάλη ξυλόστεγος τρίκλιτος Βασιλική εκκλησία η οποία, λόγω των πολλών κατακτητών και σεισμών, φέρει ποικιλία τεχνοτροπιών. Αυτό είναι το στοιχείο που μπερδεύει τους ερευνητές ως προς την ακριβή χρονολογία κατασκευής της. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή κτίστηκε τον 5ο αιώνα μ.Χ., την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Κατά την Φραγκική Εποχή, προστέθηκαν στον ναό γοτθικά στοιχεία ενώ κατά την Τουρκοκρατία, ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί και οι τοιχογραφίες του ασβεστώθηκαν. Με το πέρας της Τουρκοκρατίας, ο ναός αφιερώθηκε στη σημερινή πολιούχο της Χαλκίδας, την Αγία Παρασκευή.

Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, η εκκλησία κτίστηκε την Βυζαντινή Περίοδο, γύρω στον 5ο αιώνα μ.Χ και ήταν αφιερωμένη στην τότε πολιούχο της Χαλκίδας, την Παναγία την Περίβλεπτο. Σήμερα, από αυτή την παλαιοχριστιανική εκκλησία, πιστεύετε ότι ανήκουν τα κιονόκρανα και τα βαπτηστήρια. Τα βαπτηστήρια, λέγεται ότι έφταναν μέχρι και τη θάλασσα, και τα σκαλοπάτια του βρέχονταν από τα νερά του Ευρίπου.

Kατά την φραγκική περίοδο ο ναός της Αγίας Παρασκευής ταυτίστηκε με την εκκλησία του Αγίου Μάρκου. Οι Φράγκοι ανακαίνισαν σε δυτικό ρυθμό τον ναό και του έδωσαν γοτθικά στοιχεία. Τότε χτίστηκε και το βόρειο παρεκκλήσι.

Στην τουρκοκρατία, όλοι οι ναοί της Χαλκίδας, μαζί και ο ναός της Αγίας Παρασκευής, μετατράπηκαν σε τζαμί. Όλες οι αγιογραφίες του ναού, καλύφθηκαν με ασβέστη, ενώ λίγο πριν το τέλος της τουρκοκρατίας, μετατράπηκε σε αποθήκη.

Μετά την Τουρκοκρατία, και αφού πέρασε στα χέρια των ελλήνων, ο ναός αφιερώθηκε στην σημερινή πολιούχο της Χαλκίδας, την Αγία Παρασκευή. Η εκκλησία υπέστη μεγάλες ζημιές με τους σεισμούς του 1854 και του 1884. Τότε κατέρρευσε και το κωδωνοστάσι, το οποίο ανεγέρθη εκ νέου το 1928.

Προς τιμή της διοργανώνεται εφταήμερο πανηγύρι κάθε χρόνο στις 26 Ιουλίου.

ΒΙΟΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

Η Αγία Παρασκευή γεννήθηκε σε ένα προάστιο της Ρώμης, επί αυτοκρατορίας Αδριανού. Γονείς της ήταν ο Αγαθόνικος και η Πολιτεία, θεοσεβούμενοι Χριστιανοί και οικονομικά εύποροι οι οποίοι μεγάλωσαν την κόρη τους με βάση Χριστιανικά πρότυπα. Η Αγία Παρασκευή γεννήθηκε ημέρα Παρασκευή, για αυτό και οι γονείς της την ονόμασαν Παρασκευή.

Σε ηλικία 20 ετών έχασε τον πατέρα της. Μένοντας μόνη, με μεγάλη περιουσία στα χέρια της, αποφάσισε να πραγματοποιήσει φιλανθρωπικό και ιεραποστολικό έργο. Έτσι χαρίζει όλη της την περιουσία σε φτωχούς και αφιερώνει το χρόνο της στην ανακούφιση των ασθενών. Οι δραστηριότητές της έφτασαν στα αυτιά του Αυτοκράτορα Αντονίνο, ο οποίος την κάλεσε ενώπιών του. Ο Αυτοκράτορας εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά της Αγίας και δεν θέλησε να εφαρμόσει τα μέτρα του Ρωμαϊκού νόμου σε βάρος της, όπως ορίζονταν για τους Χριστιανούς. Δοκίμασε πολλές μεθόδους, ιδιαίτερα κολακευτικές για γυναίκα αλλά η Αγία παρέμεινε αμετανόητη στα πιστεύω της.

Τέλος η Αγία συνελήφθη και υπέστη σε βασανιστήρια για να απαρνηθεί την πίστη της. Της φόρεσαν στο κεφάλι πυρακτωμένη περικεφαλαία αλλά δεν λύγησε. Ο Αυτοκράτορας διέταξε να μπει στην απομόνωση. Αυτό έκανε καλό στην Αγία, γιατί είχε χρόνο για προσευχή. Το βράδυ, άγγελος Κυρίου, κατέβηκε και την ελευθέρωσε από τα δεσμά της. Ο Αυτοκράτορας, μην μπορώντας να κάνει αλλιώς, διέταξε το θάνατό της με βασανιστήρια. Έτσι οδηγήθηκε σε δεξαμενή με καυτό λάδι. Βάλανε την Αγία μέσα στο καυτό λάδι, αλλά το σώμα της έμενε ανέπαφο. Ο Αυτοκράτορας, μόλις άκουσε τα νέα, θέλησε να το δει με τα μάτια του. Πλησιάζοντας τη δεξαμενή με το καυτό λάδι, τα μάτια του τυφλώθηκαν από τον ατμό. Η Αγία Παρασκευή όμως, με θαυματουργικό τρόπο θεράπευσε τα μάτια του. Για αυτό, μέχρι και σήμερα, θεωρείται προστάτιδα των ματιών. Μετά από αυτό το γεγονός, ο Αντωνίνος άφησε ελεύθερη την Αγία και διατήρησε θετική στάση για τους χριστιανούς. Για αυτό το λόγο του αποδόθηκε το προσωνύμιο «Αντωνίνος ο Ευσεβής».

Σύντομα τον Αντονίνο τον διαδέχτηκε ο Μάρκος Αυρήλιος, ο οποίος ξεκίνησε διωγμό κατά των Χριστιανών. Από τους πρώτους Χριστιανούς που μάζεψε, ήταν και η Αγία Παρασκευή. Διέταξε δύο έπαρχους να την βασανίσουν. Ο ένας από τους δύο, ο Ασκληπιός, έκλεισε την Αγία σε ένα δωμάτιο με δηλητηριώδη φίδια. Μόλις όμως, τα φίδια πλησίασαν την Αγία, ψόφησαν. Τότε ο άλλος έπαρχος, ο Ταράσιος, απέκοψε την κεφαλή της Αγίας και έτσι έλαβε τέλος η ζωή της Αγίας. Η μνήμη της Αγίας εορτάζεται στις 26 Ιουλίου.